Sistem liderliği aslında bildiğimiz yeni nesil liderlik türlerinden çok da farklı değil. Benzer kişilik özelliklerine sahip kişilerin, benzer yetkinlere sahip olarak hayata geçirebildiği bir liderlik türü. Ancak asıl farklılıklar işlerin yapılış şekli ve temelde yapılacak işin boyutu noktalarında ortaya çıkıyor. Geleceğin liderlik yetkinliklerinden bahsederken genelde bir şirketin lideri olacak kişinin kendinde toplaması gereken yetkinliklerden ve çalışanlarını nasıl motive edebileceğinden konuşuyoruz. Ancak büyük sistemlerin ve organizasyon ekosistemlerinin topyekûn değişime uğradığı bir dönemde, sistem liderliği kavramının daha iyi anlaşılması gerektiğine inanıyorum. Böylece gelecekte daha yetkin liderlerle daha büyük değişimler mümkün olacaktır.
- Sistem Liderliğinin Diğer Liderlik Türlerinden Farkı Nedir?
Etkin liderlerin akıllı, vizyoner, tutkulu kişiler olduklarını; yönetme ve yürütme becerilerine sahip olduklarını biliyoruz. Sistem liderlikte de bu temel beceriler önemli; ancak bu yeni yeni kavramsallaştırılan liderlik türünde farklı olan birkaç nokta var.
Bu tür liderler organizasyondaki görevlerini yürütmek ve yönetmek olarak değil; eylemi hızlandırmak, yardımcı olmak ve mümkün kılmak olarak görüyorlar. Yani onlar yürütücü değil, değişimin arkasındaki itici güç. Katılımcı liderlik ve koalisyon kurma yoluyla insanlarla etkin iletişime geçerek, tüm paydaşları aynı amaç etrafında toplayarak onları yönetmiyor; üzerlerine düşen görevleri yapmaları için onları güçlendiriyorlar. Böylece liderin yönetme ihtiyacı ortadan kalkıyor; paydaşlar da kendi sorumluluklarının bilincinde olarak kendi kendilerini yöneterek, daha verimli çalışabiliyorlar.
- Sistem Liderliğiyle Neler Mümkün Olabilir?
Artık iş modelleri hızlıca ve sistemsel olarak değişiyor. Sistem liderliği adı da buradan geliyor aslında. Bir lider ne kadar yetkin olursa olsun, bir sistemin A’dan Z’ye değişimini üstlenerek, bu işin altından başarıyla kalkabilmesi oldukça zor. Bu nedenle, böyle büyük değişimlere hazırlıklı olmak için, liderlerin sistem liderliği felsefesini içselleştirmeleri gerekiyor.
Sistem liderliği felsefesiyle; tüm paydaşların aynı amaca yönlendirilmesi, devasa projelerin altından kalkılması, organizasyon ve ekosistemindeki paydaşlar arasında güçlü bağlar ve iş birlikleri kurulması mümkündür. Bunun en iyi örneğini 2015 yılında Paris Antlaşması’nı organize eden Christiana Figueres’te gördük. Tam 195 ülkenin bir araya gelerek, küresel iklim değişikliğine karşı alınacak önlemlerin çerçevesini çizmelerine liderlik eden Figueres, çok geniş bir paydaş grubunun birlikte çalışmasını sağladı. Aslında sistem liderliği de tam olarak bu; farklı çıkar gruplarının birlikte çalışmasına liderlik ederek, herkes için faydalı işlerin yapılmasına öncü olmak.
- Sistem Lideri Olmak İçin Hangi Özelliklere Sahip Olmalısınız?
Öncelikle bir sistemi değiştirebilmek için onu tamamıyla görebiliyor olmanız, işlevini yitirmiş alanları tespit edebiliyor olmanız gerekiyor. Bunları görebildikten sonra değişim sürecini başlatabilirsiniz.
İkinci olarak derin düşünebilmeli ve üretken konuşmalar içine girebiliyor olmalısınız. Yani resmin geneline yüzeysel bir bakış açısıyla bakmak yerine hem geniş çaplı hem de derinlemesine düşünerek; paydaşlarınızla iki tarafın da fayda sağladığı üretici konuşmalar gerçekleştiriyor olabilmelisiniz.
Son ve belki de en önemli olarak, reaktif problem çözme yerine proaktif olarak geleceği yaratmaya odaklanabilmeli, kolektif odağı da bu noktaya çekebilmelisiniz. Unutmayın en başarılı organizasyonlar proaktif aksiyon alan, geleceğin getireceği her şeye hazırlıklı olan organizasyonlardır; problemlerle karşılaştıkça onları çözenler değil.
Kaynakça:
https://ssir.org/articles/entry/the_dawn_of_system_leadership
https://www.hks.harvard.edu/sites/default/files/centers/mrcbg/files/Systems%20Leadership.pdf
