Tüm insanlar farklıdır; zevklerimiz, düşüncelerimiz, duygularımız, isteklerimiz… Doğal olarak olayla ve olgular karşısındaki tepkilerimiz, davranış biçimlerimiz ve olaylara bakış açımız da birbirimizden çok başka olabiliyor. Hatta bazen iki kişi aynı olaya taban taban zıt tepkiler verebiliyor. Elbette bu çok büyük bir zenginlik; hepimiz aynı şeyleri düşünüp hissetseydik sanırım hayat da çok sıkıcı olurdu. Ancak bu farklılıkları ve kişilerin kendilerine özgü düşünce desenlerini anlamak kişilerarası iletişimden başlayarak, her türlü iletişim ve etkileşimimizde bize çok önemli avantajlar sağlayacaktır. Karşımızdaki kişinin bakış açısını anlamaktan onunla empati kurmaya, uzlaşmaya ve birlikte ortak bir noktada buluşmaya kadar tüm insani durumlarda faydalı olacağını biliyorum. Bu yüzden bu haftaki yazımda insanların psikolojik teknik resmi konusunu ele alarak değer yaratmak istiyorum.
Bir kişinin psikolojik teknik resmi, İngilizce ’deki adıyla “psychological profile” bir içsel portre olarak düşünülebilir. Bu teknik resim, bir bireyin düşünce süreçleri, duygusal durumları, sosyal etkileşimleri, motivasyonu, stresle başa çıkma mekanizmaları ve kişisel deneyimleri gibi bir dizi unsuru içerir. Bu unsurlar arasındaki etkileşim, her bireyin kendine özgü bir psikolojik profil oluşturmasına neden olur. Bu teknik resim çok karmaşık ve çok boyutlu bir konsepttir. Konseptin bileşenlerini inceleyerek adım adım. Bu karmaşıklığı birlikte açıklığa kavuşturalım.
İçsel Portremizi Oluşturan Kareler
Psikolojik teknik resmimiz için hayatımız boyunca yaşadığımız tüm tecrübeler, deneyimlediğimiz tüm duygular ve tüm düşüncelerimizin bir kolajı diyebiliriz. Kişilik özelliklerimizden motivasyon ve hedeflerimize kadar, bizi biz yapan her şey dahil bu kolaja. İnsanın psikolojik teknik resmini daha iyi anlayabilmek için öncelikle bileşenlerine bakmak gerekiyor.
Kişisel Özellikler
Bir bireyin sahip olduğu kişisel özellikler hayata bakış ve kendi dışındaki dünya ile olan etkileşimler üzerinde belirleyici rol oynar. Psikolojik profil kapsamında birkaç temel özelliğe göre değerlendirilen kişisel özellikler, bu etkenlerin bir araya gelmesiyle kendine özgü bireyi oluşturuyor.
· Açıklık: Açıklık, bireyin yeni deneyimlere ve fikirlere ne kadar istekli olduğunu ifade eder. Yüksek açıklığa sahip bireyler genellikle yeni fikirlere, kültürlere ve deneyimlere açık olma eğilimindedir.
· Sorumluluk Duygusu: Sorumluluk duygusu, bireyin taahhütlerine ve görevlerine ne kadar bağlı olduğunu ifade eder. Bu özellik, iş etiği, güvenilirlik ve sorumluluk alabilme becerilerini içerir.
· Duygusal Stabilite: Duygusal stabilite veya duygusal denge, bireyin stresle başa çıkma yeteneğini ve duygusal tepkilerini kontrol etme becerisini ifade eder. Duygusal olarak stabil bireyler, zorluklar karşısında daha dengeli ve sakin bir tavır sergiler.
· Dışadönüklük ve İçedönüklük: Dışadönük bireyler genellikle sosyal, enerjik ve konuşkan olma eğiliminde; içedönük bireyler ise daha içsel, düşünceli ve sakin olma eğilimindedir. Bu özellik, bireyin sosyal etkileşim tercihini yansıtır.
· Duyarlılık: Duyarlılık, bireyin başkalarının duygusal durumlarına ve ihtiyaçlarına ne kadar hassas olduğunu ifade eder. Yüksek duyarlılığa sahip bireyler, empatik, anlayışlı ve yardımsever olma eğilimindedir.
· Özgüven: Özgüven, bireyin kendi yetenekleri ve değeri hakkındaki inancını ifade eder. Yüksek özgüvene sahip bireyler genellikle daha risk alabilen, hedeflere odaklanabilen ve kararlı olma eğilimindedir.
Bu kişisel özellikleri çoğunlukla olaylar karşısındaki tepkilerimizi, atacağımız adımları ve alacağımız kararları belirliyor. Bu sebepledir ki pek çok büyük şirket işe alım yapacakları dönemlerde adaylara bu özellikleri test eden psikolojik kişilik testi yaptırıyorlar. Böylece adayların kriz anında baskıyla başa çıkabilmekten ekip çalışmasına yatkınlıklarını anlamaya kadar pek çok açıdan kişileri tanımış oluyorlar.
Düşünce Süreçleri
Bireyin düşünce süreçleri, psikolojik profilin önemli bir bileşenidir çünkü bu süreçler, bireyin iç dünyasını, kararlarını, davranışlarını ve genel yaşam kalitesini etkiler. Bu bileşen hayata hangi pencereden baktığımızı ortaya koyar.
· Karar Verme Süreçleri: Bireyin düşünce süreçleri, karar verme süreçlerini etkiler. Bu süreçler, bilgiyi değerlendirme, seçenekleri karşılaştırma ve nihai bir karar vermeyi içerir. Düşünce süreçleri, bireyin değerleri, öncelikleri ve deneyimleriyle etkileşime girer.
· Yaşantıların İşlenmesi: Düşünce süreçleri, bireyin yaşantılarını işleme şeklini belirler. Olumlu ve olumsuz deneyimler, bireyin düşünsel çerçevesini şekillendirir ve kişisel gelişimini etkiler.
· Zihinsel Engeller ve Önyargılar: Düşünce süreçleri, bireyin zihinsel engelleri ve önyargıları nasıl ele aldığını belirler. Bilgiyi süzme, yanıltıcı düşünce kalıpları ve önyargılarla başa çıkma becerileri, psikolojik profilin önemli bir parçasını oluşturur.
· Düşünsel Sağlığın Korunması: Bireyin düşünce süreçleri, zihinsel sağlığını koruma ve geliştirme süreçlerini etkiler. Pozitif düşünce, stresle başa çıkma stratejileri ve problem çözme becerileri, psikolojik profilin sağlıklı bir düşünsel yapısını gösterir.
· Sosyal Etkileşim: Düşünce süreçleri, bireyin sosyal etkileşimlerini yönlendirir. İletişim becerileri, empati yeteneği ve diğer insanlarla etkileşimde bulunma şekli, psikolojik profilde önemli bir yer tutar.
Duygusal Durumlar ve Tepkiler
Duygusal durumlar ve tepkiler bireyin zihinsel sağlığını, ilişkilerini, stresle başa çıkma becerilerini ve genel yaşam kalitesini etkiler. Bu bileşen öfke, mutluluk, üzüntü gibi duygusal tepkileri içerir.
· Mutluluk ve Hüzün: Bireyin mutluluk ve hüzün durumları, genel yaşam tatmini, motivasyon ve enerji seviyelerini belirler.
· Öfke ve Sinir: Öfke ve sinir durumları, bireyin stresle başa çıkma yeteneklerini, ilişkilerini ve genel zihinsel sağlığını etkiler.
· Korku ve Kaygı: Korku ve kaygı durumları, bireyin güvenlik algısını, risk alma eğilimini ve genel duygusal dayanıklılığını yansıtır. Bu durumlar, bireyin günlük yaşamındaki zorluklarla başa çıkma becerilerini etkiler.
· Şaşkınlık ve İlgi: Bireyin duygusal profili, çevresine karşı ilgi düzeyini ve yeni deneyimlere olan açıklığını belirler. Bu durumlar, bireyin öğrenme yeteneğini ve merakını yansıtır. İlgi ne kadar yüksekse kişi öğrenmeye o kadar meraklıdır diyebiliriz.
Sosyal Etkileşimler
İnsanların sosyal durumlara, sosyal ortamlardaki kişilere ve yaşananlara verdikleri tepkiler ve bu ortamlardaki diğer kişilerle etkileşime geçme şekilleri onlarla ilgili büyük ipuçları verir.
· İnsan İlişkileri ve Bağlantılar: Bireyin sosyal profilindeki ilişkiler, aile, arkadaşlar, iş arkadaşları ve diğer topluluklarla olan bağlantıları içerir. Bu bağlantılar, bireyin duygusal desteğini, sosyal ağını ve genel yaşam memnuniyetini etkiler.
· Empati ve Duygusal Bağ: Sosyal etkileşimler, bireyin başkalarının duygusal durumlarını anlama, empati kurma ve duygusal bağlarını güçlendirme yeteneğini yansıtır. Bu özellikler, sağlıklı ilişkilerin temelini oluşturur.
· İletişim Becerileri: Sosyal profildeki iletişim becerileri, bireyin başkalarıyla etkileşim kurma, düşüncelerini ifade etme ve dinleme yeteneğini belirler. Sağlıklı iletişim, sosyal etkileşimlerin kalitesini artırır.
· Grup Dinamikleri ve Sosyal Gruplarla Uyum: Bireyin sosyal profilindeki grup dinamikleri, çalışma ortamında, aile içinde veya diğer topluluklarda nasıl uyum sağladığını ve etkileşimde bulunduğunu gösterir.
Stresle Başa Çıkma Mekanizmaları
Stresle başa çıkabilme, psikolojik profilin kritik bir özelliğidir çünkü bireyin yaşamındaki zorluklara karşı direnç gösterme ve olumlu bir şekilde uyum sağlama yeteneğini yansıtır.
· Stres Tipleri ve Kaynakları: Stresle başa çıkma becerileri, stresin türleri ve kaynaklarıyla etkileşim içindedir. İş, ilişkiler, sağlık gibi farklı alanlardan gelen stres faktörleri, bireyin başa çıkma stratejilerini şekillendirir.
· Duygusal Tepkiler ve Stresle Başa Çıkma: Stresle başa çıkabilme becerileri, duygusal tepkileri etkiler. Olumsuz duygusal tepkiler yerine, duygusal esneklik ve pozitif düşünce stratejileri kullanma yeteneği, psikolojik profilde önemli bir yer tutar.
· Problem Çözme Yetenekleri: Stresle başa çıkabilme, problemleri tanıma ve etkili çözme yeteneklerini içerir. Bu beceriler, bireyin stres kaynaklarıyla baş etme kapasitesini belirler.
· Sosyal Destek ve İlişkiler: Sağlıklı sosyal bağlar, stresle başa çıkma konusunda önemli bir kaynaktır.
Motivasyon ve Hedefler
Bireyin motivasyonu, hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için gösterdiği çaba, psikolojik profilin dinamik bir bileşenidir. Motivasyon ve hedefler, bireyin içsel dünyasını, amaçlarını ve yaşam yönünü etkiler.
· Bireysel Hedefler ve Toplumsal Beklentiler: Psikolojik profil, bireyin kendi kişisel hedeflerini ve toplumun beklentilerine olan uyumunu yansıtır. Bu hedefler, kariyer, eğitim, ilişkiler veya kişisel gelişim gibi çeşitli alanları içerebilir.
· İçsel ve Dışsal Motivasyon: Motivasyon, içsel ve dışsal kaynaklardan beslenen bir güçtür. İçsel motivasyon, bireyin kendi tutkularından ve değerlerinden kaynaklanırken, dışsal motivasyon çevresel faktörlerden gelir. Psikolojik profil, bu motivasyon türlerini anlama ve dengeleme yeteneğini yansıtır.
· Başarı Hedefleri ve Kişisel Büyüme: Bireyin başarı hedefleri kişisel büyüme arzusunu belirler. Bu hedefler, bireyin yaşamındaki önemli kilometre taşlarını ve gelişim alanlarını içerir.
· Motivasyonel Kaynaklar ve Güçlendiriciler: Psikolojik profil, bireyin motivasyonunu artıran kaynakları ve güçlendiricileri yansıtır. İlgi alanları, tutkular, başarılar ve dışsal ödüller gibi faktörler, bu motivasyonel kaynaklara örnektir.
Buraya kadar anlattığımız ve değindiğimiz her bileşen bir araya gelerek gerçek bizi oluşturuyor. Artık pek çok büyük şirkette özellikle C-level gibi üst düzey işe alım yapılacağı zaman adayların psikolojik profillerine de başvurulmaya başlandı. Hatta sadece üst düzey olmasına da gerek yok; genellikle müşterilerle birebir etkileşime girecek kişilerin işe alım süreçlerinde bile psikolojik teknik resim inceleniyor. Bu bağlamda psikolojik teknik resimlerin, bireylerin psikolojik profillerinin iş dünyasında hangi alanlarda kullanıldığına değinmenin faydalı olacağını düşünüyorum.
Psikolojik Teknik Resim: Başarıyı Güçlendiren Stratejik Bir Araç
İş dünyası, sadece beceri ve bilgi düzeyini değil, aynı zamanda çalışanların zihinsel, duygusal ve davranışsal özelliklerini de anlamak ve değerlendirmek için psikolojik profil araçlarını benimsiyor. Psikolojik teknik resmimiz, iş performansımızı, liderlik potansiyelimizi ve takım içindeki etkileşimlerimizi anlama amacıyla kullanılan kapsamlı bir araç olarak karşımıza çıkıyor. Dolayısıyla kariyer trendimizden neyi neden yaptığımıza kadar birçok konuya ışık tutuyor.
1. Personel Seçimi ve Yetenek Yönetimi: Psikolojik teknik resim, personel seçim sürecinde önemli bir rol oynar. İşverenlere, adayların yeteneklerini, motivasyon seviyelerini, stresle başa çıkma becerilerini ve işe uygunluğunu anlama konusunda değerli bilgiler sunar. Ayrıca, çalışanların kariyer gelişimi ve yetenek yönetimi süreçlerinde kullanılarak, doğru pozisyona doğru kişinin yerleştirilmesine yardımcı olur.
2. Liderlik ve Yönetim Gelişimi: İş dünyasında liderlik, başarı için kritik bir faktördür. Psikolojik profil, liderlik potansiyelini değerlendirmek, liderlerin güçlü yönlerini belirlemek ve gelişim alanlarını tanımlamak için kullanılır. Bu, liderlik eğitimleri ve mentorluk programları için özelleştirilmiş stratejiler oluşturmada yardımcı olur.
3. Takım Dinamikleri ve İş Birliği: İş dünyasında takımların etkili bir şekilde iş birliği yapabilmesi kritiktir. Psikolojik profil, takım üyelerinin iletişim tarzlarını, çatışma yönetimi becerilerini ve takım içindeki rolleri anlamak için kullanılır. Bu, takım dinamiklerini güçlendirmek ve takımda uyumu artırmak için stratejiler geliştirmede yardımcı olur.
4. İş Performansı ve Verimlilik Değerlendirmesi: Psikolojik teknik resim, çalışanların iş performansını değerlendirmek ve verimliliklerini artırmak için kullanılır. Yeteneklerin, motivasyonun ve çabaların değerlendirilmesi, işe uygun geri bildirimlerin oluşturulmasına ve gelişim planlarının hazırlanmasına olanak tanır.
5. İş Stresi ve İşyeri Sağlığı: İş dünyasındaki stresle başa çıkma, işyeri sağlığı ve iş memnuniyeti önemli konulardır. Psikolojik profil, çalışanların stres seviyelerini belirlemek, stresle başa çıkma stratejilerini anlamak ve işyerinde duygusal sağlığı güçlendirmek için kullanılır. Bu, işyeri performansını olumlu yönde etkiler.
6. İnovasyon ve Yaratıcılık: İnovasyon, rekabet avantajı elde etmek için iş dünyasında kritik bir faktördür. Psikolojik profil, yaratıcılığı ve inovasyonu desteklemek amacıyla ekiplerin çalışma tarzlarını, problem çözme yeteneklerini ve risk alma eğilimlerini değerlendirir. Bu, şirketlerin yeni fikirleri teşvik etmesine ve öncü olmalarına yardımcı olur.
7. İş Kültürü ve İşyeri Mutluluğu: İş kültürü, bir şirketin başarısında önemli bir rol oynar. Psikolojik profil, şirket kültürüne uygunluğu değerlendirir ve işyeri mutluluğunu artırmak için stratejiler önerir. Çalışanların motivasyonunu ve bağlılığını yükselterek şirket içinde pozitif bir atmosfer oluşturur.
Yani sözün özü iş dünyasında kişilerin psikolojik teknik resimlerini değerlendirerek hangi roller için uygun olduklarından kariyerlerinde gelebilecekleri en üst seviyeyi belirlemeye kadar pek çok yargıya varabiliyoruz. İşgücünü bu resimlere göre organize ederek tüm bireylerin en güçlü özelliklerini öne çıkarabilir ve gerçek potansiyellerine ulaşabilmeleri için onlara destek olabiliriz. Ancak bu noktada dikkat çekmek istediğim bir konu var; insanlar zihinsel ve psikolojik olarak sürekli değişen, dinamik varlıklardır. Toplumda “olumsuz” görülen kişilik özellikleri ve teknik resmin bileşenleri çeşitli yöntemlerle değiştirilebilir; dönüştürülebilir. Bu yüzden her ne kadar psikolojik profiller kişilerin tüm benliğini ortaya seriyor olsa da bu benliğin sürekli değişime maruz kaldığını unutmamak gerekiyor. Bu sebepledir ki bir kişi bir role kâğıt üzerinde ne kadar uygun olursa olsun, her zaman başarılı olamayabiliyor. Yine bu nedenle işe alımlarda yapay zekâ tabanlı teknolojilerle aday değerlendirme yapılsa dahi bir insanla mülakat yapılmadan işe alım yapılmıyor.
Kısacası insanlar karmaşık canlılardır. Gerek günlük hayatımızdaki basit konular gerek hayatımızın yönünü değiştiren önemli meselelerde karar verirken karakter dışı adımlar atabiliyoruz. Kimse statik olarak değişmeden kalmıyor. Bu sebeple evet psikolojik teknik resimler çok yardımcı olan önemli bir araç; ancak “insan” resminin tamamını tüm ayrıntılarıyla veremeyebiliyor. Zihninizdeki portreyi daha iyi görerek kendinizi geliştirmek için adımlar attığınız çok güzel bir gün dilerim.
Kaynaklar
https://www.inkblotanalytics.com/blog/whats-in-a-psychological-profile
https://www.clearvision-cm.com/blog/benefits-of-personality-profiling-for-business/
https://www.wellable.co/blog/personality-profiling-in-the-workplace-worth-the-risks/
https://www.workflowmax.com/blog/can-personality-profiling-create-a-more-effective-workforce
