Makina mühendisi öğrencisi, denetçi, satınalmacı ve proje lideri olarak pek çok fabrikayı gezme şansım oldu. Her zaman beni en çok etkileyen fabrikanın kokusu oldu.
ODTÜ Makina Mühendisliğinin eğitim atölyelerinden hatırladığım arab sabunu, metal talaşı, makina yağı, kaynak yaparken çıkan iki metalin yanık kokusudur. Bu eğitim atölyesinin kokusuna ben eğitim, kaynaşma ve mesleğe hazırlık kokusu diyorum; bir bebek kadar masum ve hayata hazırlayıcı.
İlk iş yerim olan PETLAS lastik fabrikası kauçuk, plastik, yanık ve de çaresizlik kokardı. Ağaçlarından, memleketlerinden koparılıp gelen kauçukların çaresizlik kokusu insanın genzine, kıyafetlerine sinerdi. Atölyeden kaçsanız o sizi ofiste yakalardı. Eskiden hiç fark etmediğim arabamın lastiğinin, buz dolabımın kabağının sızdırmalık kauçuğunun v.b. kokusunu alır oldum. Lastik fabrikasının kokusu önce kızsanızda sonradan kendini kabul ettiren, hayatınızın her yerine sızan vazgeçilmez dostlar gibidir.
İkinci iş yerim olan TAI uçak fabrikası sadece temiz bir hava kokar. Malzeme teminden atölyelere giren tüm bileşenler öncesinden temizlenir. Küçücük bir toz taneciğinin bile orada yaşanmasına izin verilmez. Aluminyum alaşımlı parçalar tezgahta işlenirken teslimiyetten kendi kokularını salamazlar. Çalışanlar sözcüklerini bile kokulardan arındırırlar. Uçak yücedir ve fabrikadaki her bir hücre bunu kabul edip varlığını uçağın bir parçası olmak uğruna yok eder.
Sonrasında çalıştığım ve gezdiğim fabrika sayısı arttıkça fabrikaya girdiğimde aldığım kokunun bana ürün, ürünün imalatı, fabrika yönetimi, çalışan memnuniyeti, firma kültürü ile ilgili kağıt üzerinde yazmayan pek çok bilgiyi verdiğini fark ettim.
Ziyaretçi olarak sizi bir toplantı odasına alırlar. Sunumda vizyon, misyon ve çokça istatistik veri vardır. Fabrikaya girdiğim kokunun üzerinden onları yorumlar notlar alırım. Bir kaç çarpıcı örnek vermek isterim;
* Yalın Üretim uyguluyoruz, hatlarımızda 5S uyguluyoruz derler ama siz daha içeri girerken zemindeki toz ile birleşmiş makina yağının kokusunu alırsınız.
* Bizim için süreç çok önemli, Değer Akışı çalışmaları yapıyoruz der ama siz atölye ziyareti esnasında yarı mamül kokusundan çok ayrı ayrı tedarik malzemelerinin kokusunu alırsınız.
* Biz çalışanlarımıza değer veriyoruz der ama yemekhaneden gelen koku size yemek kalitesini gösterir.
Liste böyle uzayıp gider. Fabrika kokusunu en az parfüm kokusu kadar severim hem mesleğini çok seven bir makina mühendisi olarak hem de işletmelerin gerçek yüzünü gösterdiği için.
Tüm fabrikalarımızın bir uçak fabrikası gibi kokması dileğiyle…..
Ayşe Ardıç Görücü
Profesyonel Koç
